Om energieverliezen zo veel mogelijk terug te dringen, moeten vriescel en voorruimte goed van elkaar worden gescheiden. Voor de afsluiting van de doorgangen komt een strokengordijn, snelloopdeur en een luchtgordijn het meest voor.
Kostenbesparende doorgangen voor vriescel / vrieshuis / vriezer
Op momenten waarop een doorgang niet wordt gebruikt, is er direct voor of achter een vaste deur (vriesschuifdeur) nodig. De vraag is welke afsluiting voor een bepaalde bedrijfssituatie de gunstigste keuze is.
1. Strokengordijn
Van de drie soorten komt een strokengordijn (flappengordijn / tochtgordijn) het meeste voor. In normale omstandigheden bestaat er een goede scheiding tussen de voorruimte en de vriesruimte en de investering is laag. Daar staan wel nadelen tegenover. Een strokengordijn brengt de hygiëne in gevaar doordat producten op heftrucks in aanraking komen met de stroken en dan micro-organismen kunnen achterblijven die producten bij het volgende transport kunnen besmetten. Heftrucks moeten langzaam door de doorgang rijden, er treedt tijdverlies op en de chauffeur heeft slecht zicht tijdens het passeren. Dat leidt nogal eens tot gevaarlijke situaties, bijvoorbeeld voor personeel dat zich achter de doorgang bevindt. Strokengordijnen hebben geregeld onderhoud nodig, voornamelijk bij het repareren en vervangen van de stroken.
Bij een nieuw strokengordijn vormen de stroken een vlak geheel en is de temperatuurscheiding goed, maar na verloop van tijd verandert dat bijna altijd. De stroken gaan kromtrekken en koude lucht gaat verloren. De doorzichtigheid neemt af, werknemers knippen stroken geheel of gedeeltelijk af of hangen ze opzij en het gevolg is nóg meer verlies van koude. Door het slechte zicht komen botsingen voor met de vriesschuifdeur en is een reparatie nodig waarvan de kosten vaak enkele duizenden euro’s per keer kunnen bedragen. Alleen als een strokengordijn niet frequent wordt gebruikt is het een voordelige oplossing. De investering is lager dan die van de twee andere mogelijkheden.
2. Snelloopdeur
Een voordeel van een snelloopdeur is dat een vriesschuifdeur niet altijd noodzakelijk is, zeker niet als de doorgang weinig wordt gebruikt. Een ideale oplossing is dat echter niet, want een snelloopdeur dicht nooit helemaal af. Lucht van buiten stroomt dan naar binnen, vocht in de lucht bevriest, er ontstaat ijsvorming op de vloer die gladheid veroorzaakt en er gaat energie verloren. Iedere keer dat een heftruck de doorgang passeert staat de deur volledig open en is er geen enkele scheiding meer met de voorruimte zodat er nóg meer koude verloren gaat.
Er bestaan wel speciale versies met een verbeterde temperatuurscheiding, maar die zijn aanmerkelijk duurder in aanschaf. Er bestaan handbediende en automatische uitvoeringen. Bij een handbediende snelloopdeur gaat tijd verloren doordat de heftruck volledig tot stilstand moet komen. Een automatisch systeem is beter, want daarbij geeft een sensor een signaal zodra de heftruck de doorgang nadert en gaat de deur onmiddellijk of vertraagd open, afhankelijk van de instelling. Bij een onmiddellijke opening gaat koude verloren en bij vertraagd openen moet de heftruck vaart minderen en dat betekent tijdverlies. Als er veel transportbewegingen zijn, heeft een snelloopdeur nauwelijks tijd om te sluiten, staat de doorgang vaak open en gaat er veel koude verloren. Door slijtage en beschadigingen zijn de onderhoudskosten vaak hoog.
3. Luchtgordijn
Luchtgordijnen bestaan uit een portaal waarin van boven naar beneden lucht stroomt. De luchtstroom wordt opgewekt door een hogedruk radiaalventilator en is zo krachtig dat er een goede zone-scheiding ontstaat. Normaal zijn de uitblaasopeningen spleten van 5 tot 15 cm, maar om het luchtverbruik te minimaliseren hebben de spleten van AFIM-luchtdeuren een breedte tussen 0,6 tot 2 cm. Voorzieningen zijn aangebracht om de aangevoerde lucht goed over alle uitstroomopeningen te verdelen en geleidingsschotjes zorgen voor een laminaire uitstroming over de volledige hoogte van de doorgang. Het resultaat is een strak luchtgordijn dat over de volledige breedte en hoogte voor een goede scheiding zorgt. Het zicht is goed en er bestaat geen gevaar voor aanrijdingen. Wachttijden komen niet voor en de hygiëne is gewaarborgd, zeker bij versies met een luchtfilter.
Als de vriesschuifdeur opent, schakelt de ventilator onmiddellijk in en weer uit als de deur sluit. Een bekend verschijnsel is dat de druk in de vriesruimte – als gevolg van de volumeverkleining van de lucht – lager is dan de druk in de voorruimte en luchtgordijnen helpen bij de drukvereffening. Als een luchtdeur is voorzien van een droger, is ijsvorming uitgesloten. De blowers maken met hooguit 63 dB(A) weinig geluid. Naast voordelen hebben luchtdeuren vanzelfsprekend ook nadelen. Een daarvan is dat een luchtgordijn nooit volledig afsluit en er dus altijd een zekere menging optreedt, Normaal is 20%. Luchtdeuren zijn vooral voordelig als er veel transportbewegingen voorkomen, want bij de twee andere oplossingen zijn de luchtverliezen gewoonlijk hoger. De investering is hoger dan die van een strokengordijn en ligt op hetzelfde niveau als die van een snelloopdeur. Van de drie soorten afsluitingen is de luchtdeur het eenvoudigst aan te passen aan bedrijfsuitbreidingen. Een klein bedrijf kan beginnen met een eenvoudige basisuitvoering en die later gemakkelijk aanpassen tot een oplossing welke de doorgang de volledige dag open kan houden. Bij vriescellen waar veel transporten plaatsvinden en de doorgang vaak openstaat, is een luchtgordijn de voordeligste oplossing.
Luchtdeuren
Luchtdeuren zijn nog geen algemeen verschijnsel, maar de voordelen zijn zo groot dat daar geleidelijk verandering in komt. Leverbaar zijn uitvoeringen met een adsorptiedroger die vocht uit de lucht verwijdert tot een dauwpunt van ongeveer -40 °C en ijsvorming op de vloer voorkomt. Goed-afsluitende luchtgordijnen worden ook wel luchtdeuren genoemd. De grootste luchtdeuren hebben een dagmaat van 7 bij 7 m. Luchtdeuren zijn in gebruik in diverse landen in Europa, in Amerika en Afrika voor vriesruimten van meer dan 2000 m2. De luchtscheiding is beter dan van luchtgordijnen en de verdamper gebruikt minder energie.
“Onlangs heeft een gebruiker een netto besparing vastgesteld van 13,5% op de totale energiekosten voor de vriesinstallatie ten opzichte van een traditioneel luchtgordijn. Door de hoge efficiëntie is een terugverdientijd van minder dan 2 jaar mogelijk.”
Onderhoud luchtdeur
Het onderhoud aan luchtdeuren is beperkt. Van uitvoeringen met een filter moet het element regelmatig worden vervangen. De ventilator draait zonder metalliek contact en slijt daardoor niet, uitgezonderd de kogellagers die zelfs in de ongunstigste bedrijfsomstandigheden minstens 35.000 bedrijfsuren meegaan, oftewel bij normaal gebruik 10 tot 15 jaar. Smering is niet nodig, ook niet van de ventilator.
Licht Kris van de Rijt, directeur van Air In Motion, toe. Zijn bedrijf ontwikkelt sinds jaar en dag oplossingen voor het tegengaan van koudeverlies bij koel- en vrieshuizen. Voor aardappelverwerker Agristo uit het Noord-Brabantse Tilburg, ontwikkelde Air In Motion een geautomatiseerde oplossing met adsorptiedroger welke de bergen aan sneeuw en ijs in het vrieshuis als sneeuw voor de zon lieten verdwijnen. Een veelvoorkomend probleem bij vrieshuizen is het ontstaan sneeuw en ijs rondom de opening en vaak zelfs tot meters ver in het vrieshuis. Deze sneeuw- en ijsvorming veroorzaakt niet alleen een hoger energieverbruik voor de koelinstallatie, maar is daarnaast ook nog eens levensgevaarlijk voor personen en voertuigen welke door gladheid worden verrast.
